هند کشور تنوع و گونا گو نی های فرهنگی ,طبیعی,اقتصادی و مذهبی می باشد ,این کشور پهناور و زیبا هر ساله حدود 80 میلیون گردشگر را پذیرا می باشد که بیشتر آنان را گردشگران فرهنگی تشکیل می دهند ,فرهنگ پربار و غنی  چندین هزار ساله هند باعث رشد سریع گردشگری شده است ,بیشتر گردشگران نه تنها برای بازدید از مکانهای تاریخی و طبیعی بلکه برای  شرکت در برخی  رویداد های فرهنگی مانند جشنواره های ملی و مذهبی,  شنیدن زنده موسیقی کلاسیک  ,نمایشگاه های هنری , تاترها و رقص های  سنتی و کلاسیک نیز راهی این کشور زیبا می شوند. جشنواره ها در واقع جز جدایی ناپذیر فرهنگ و سنت کهن هند است و مردم هند جدا ازهر  دین و نژاد این مراسم را با شکوه خاصی همواره برگزار کرده و می کنند .لازم به ذکر است ماه های هندی قمری بوده و بنابراین تقریبا روز برگزاری هر جشنواره قابل تغییر می باشد .

تقسیم بندی جشنواره ها در هند:

1-جشنواره های ملی : که شامل روز استقلال هند که هر ساله در روز 15 اگوست,روز جمهوری  که هر ساله در روز 26 ژانویه و زاد روز ماهاتما گاندی  رهبر استقلال  هند که هر ساله در  روز 2 اکتبر برگزار  می شود,می باشد .

2-جشنواره های مذهبی  :که دارای تنوع و گوناگونی بسیار زیادی در هند می باشد زیرا هر دین,مذهب  , منطقه  و قوم  دارای جشنواره های خاص خود می باشند مثلا جشنواره زاد روز بودا  یا  بودا پور نیما Buddha Purnima  رهبر و پیشوای دین بودا که در روز 4 ماه می  است  , جشنواره زادروز ماهاویراMahavira رهبر مذهبی جین Jain  که هر ساله در روز 2 آوریل , محرم مسلمانان و زاد روز گورو نانکGuru Nanak  رهبر مذهبی سیک ها  که در روز 25 ماه نوامبر آن را برگزار می کنند ,می باشد .

جشنواره های مذهبی :

چندین جشنواره در هند وجود دارد که اگرچه متعلق به دین هندو می باشد ولی تمامی مردم  هند  در آن شرکت کرده و آن را جشن می گیرند , برخی از آنان نیز در تقویم کشور هند تعطیل رسمی می باشند ,از جمله مهمترین  این  جشنواره  ها عبارتند از :

• جشنواره هولی Holi:جشنواره رنگ و شادی که در بهار یعنی در ماه مارچ یا اسفند برگزار می شود و مردم با پاشیدن رنگ های گیاهی و آب به یکدیگر,خوردن شیرینی و رقص و آواز  این جشن را در تمامی روز و شب گرامی می دارند ,این جشنواره در پاکستان ,نپال و کشور فیجی نیز برگزار می شود

• جشنواره دیوالی Diwali :یا جشن سال نو که جشن نور نیز نامیده می شود,این جشنواره در واقع پیروزی روشنایی بر تاریکی می باشد که در ماه اکتبر یا مهر ماه هر سال برگزار می شود,در این روز و شب مردم به چراغانی کردن تمامی خانه ها,مغازه ها,معابد و خیابان ها, خرید و پوشیدن لباس های نو ,پختن شیرینی های خوشمزه , نواختن موسیقی  , تمیز کردن خانه ها , آراستن آستانه ورودی خانه ها با رنگ های پودری زیبا که به آن Ranguli  گفته می شود و در نهایت آتش بازی در آسمان می پردازند,معنی این جشن از دو کلمه دیپ Dipa که در زبان سانسکریت به معنی چراغ روغنی و کلمه والیAvali که به معنی صف یا ردیف می باشد آمده است و در کل به معنی ردیف چراغ های روغنی است که تمامی شهر و خانه ها را نورانی و تزیین می کند, می باشد .

• کریشنا جنم شتمی Krishna Janamashtami :زاد روز کریشنا یکی از خدایان دین هندو که درماه سپتامبر یا شهریور برگزار می شود,در این جشنواره مردان با ساختن هرمی انسانی با بدست آوردن کوزه ای گلی که پر از ماست است و در بالای ساختمانی آویزان شده این جشن را با موسیقی و پاشیدن آب به یکدیگر برگزار می کنند,ماست نشانه پاکی بوده و همینطور نشانه خوراک مورد علاقه کریشنا می باشد که در کودکی آن را بسیار می خورد,در واقع خود این خدا گاوبان بود و به او گوویندا Govinda یا گاو چران نیز می گفتند  زیرا او  از گله های گاو نگهداری می کرد و همیشه می توانست به شیر و فراوردهای آن دسترسی داشته باشد.

• جشنواره اونمOnam :جشن درو برای کشاورزان در جنوب هند بخصوص ایالت کرلا Kerala که در ماه آگوست یا خرداد  که به مدت ده روز برگزار می شود,در این جشنواره تمامی معابد را با چراغ تزیین کرده و مردم با موسیقی شاد که به همراه طبل ها و نی ها ی سنتی هندی است به رقص و پایکوبی مشغول می شوند, از دیگر مراسم این جشنواره مسابقات سنتی قایق رانی است که با قا یق های ماری شکل دراز صورت می گیرد ,مهمترین بخش این جشن رقص ببرها می باشد مردان جوان در قالب لباس هایی به شکل ببر است خود را آراسته و با اجرای حرکاتی مانند ببر به رقص می پردازند  تا این حیوان قدرتمند جنگل را تقدیس کنند.

• جشنواره رام لی لاRamlila :جشن پیروزی رامRama یکی از خدایان و قهرمانان دین هندو بر دیو و پادشاه جزیره سری لانکا یعنی راونRavan  که در ماه  اکتبر یا مهر برگزار می شود,در واقع این جشنواره جشن پیروزی خوبی بر بدی است و جشنواره ای ده روزه محسوب می شود.

• جشنواره شتر در شهر پوشکر ایالت راجستانPushkar Camal Fair یا جشنواره صحرا Desert Festival : این جشنواره در اصل برای فروش شترها در گذشته برگزار می شده  ولی اکنون به مراسمی برای معرفی فرهنگ راجستانی برای گردشگران تبدیل شده است ,  جشنواره ای پنج روزه می باشد  که در این  جشنواره شتر به همراه موسیقی محلی ,خوراک های  لذیذ راجستانی  و مراسم شاد دیگری چون نمایش لباس های رنگارنگ  سنتی مردم  راجستان و شتر سواری در صحرا یکی از پرطرفدارترین جشنواره ها در هند  می باشد ,این جشنواره در  ماه نوامبر یا آبان برگزار هر سال می شود. 

• جشنواره معابد یا جشنواره تیری شور پورامThirssur Pooram   :این جشنواره در شهرهای تیری شورThirssur  و پورا مالالام در ایالت کرلاKerala   با آراستن فیل ها , موسیقی محلی , رقص ببرها و دیگر مراسم شاد همراه می باشد و از فوریه تا آوریل یعنی از بهمن تا اردیبهشت طول می کشد,زیرا هر معبد مهم در این ایالت مراسم خاص خود را  اجرا می کند ولی مراسم اصلی در آوریل  -می  یعنی اردیبهشت –خرداد اجرا می شود

• جشنواره گانش چتورتیGanesh Chaturthi :زادروز یکی از خدایان دین هندو به نام گانشGanesh که سر فیل و بدن انسانی دارد که در ماه سپتامبر یا شهریور برگزار می شود,این جشنواره همراه آتش روشن کردن,موسیقی و رقص,پاشیدن رنگ به یکدیگر ,تقدیم گل های تازه و زیبا به او و در نهایت انداختن مجسمه این خدا در رودخانه می باشد

• جشنواره دوسرا Dussehra :جشن پیروزی رام Rama یکی از خدایان دین هندو بر دیو و پادشاه جزیره سری لانکا راونRavan  ,البته لازم به ذکر است که این جشنواره ده روز طول می کشد که نه روز اول آن به نام نو راتری  Navratri   یا نه شب معروف است که در ماه اکتبر یا مهر ماه برگزار می شود نو به معنی نه و راتری نیز به معنی شب ها می باشد ,این جشنواره با برگزاری تاتر ها ی خیابانی در باره این واقعه در سرتاسر شهر  همراه  است.

• جشنواره دورگا پوجاDurga Puja:جشن پیروزی یکی از الهه های دین هندو به نام دورگا Durga بر دیوی به نام مهیش سوراMahishsura که در ماه سپتامبر یا شهریور ,این جشن بخصوص در ایالت بنگال غربی و در شهر کلکته در  ماه اکتبر یا مهر ماه با شکوه هر چه تمام تر برگزار شده و درپایان این جشنواره مجسمه این الهه در رودخانه انداخته می شود که نمادی از رفتن از این جهان  فانی به عالم بالا و باقی  است,در واقع جشنواره ای زنانه است و در تقدیس شکتی Shakti  یا نیروی قوی زنانه می باشد ,زنان ساری های سرخ بر تن کرده و بر یکدیگر رنگ قرمز می پاشند که نماد سرزندگی و پایداری می باشد.

• جشنواره پونگال Pongal :این جشنواره که از روز 12 تا 15 ژانویه هر ساله در جنوب هند بخصوص ایالت تامیل نادو برگزار می شود , در واقع یک جشنواره کشاورزی (درو)چهار روزه می باشد که در تقدیس و ستایش خدای خورشید یعنی سوریا Surya  است ,در این جشنواره زنان تمامی در و دیوارها را رنگ آمیزی و نقاشی کرده سپس بیرون منازل و آستانه ورودی خانه را با گل و رنگ به طرز زیبایی تزیین و آرایش می کنند,زنان و دختران جوان از صبح زود به پختن خوراکی مخصوص که از شیر,برنج,هل,بادام زمینی ,نوعی باقلای هندی و شکر تشکیل شده مشغول می شوند و پس از پخت آن را بر روی برگ بزرگ درخت موز برای خانواده و مهمانان سرو می کنند ,این خوراک سنتی حتما باید در دیگ گلی پخته شود

• جشنواره بسنت پنجمی یا وسنت پنچمی (Vasant Panchami)Basant Panchami :این جشنواره در ماه ژانویه یا دی برگزار و جشنواره ای  بهاری است زیرا کلمه بسنت در زبان سانسکریت به معنای بهار و پنجمی به معنای پنج می باشد این جشنواره در پنجمین روز از اولین ماه  در بهار برگزار می شود,این جشنواره که در تمامی ایالات شمالی هند بخصوص ایالت پنجاب با شکوه تمام  در تقدیس و بزرگداشت الهه(خدابانو)سرسوتی Saraswati که الهه موسیقی,دانش,زیبایی ,هنرهای نمایشی , ادبیات  و شعر می باشد برگزار می شود,این جشنواره هم چنین به جشنواره بادبادک ها نیز مشهور می باشد.

 این یادداشت از نویسنده در مرداد 1396در سایت زیر منتشر شده اشت.

http://anthropologyandculture.com

منابع :

1-Fairs And Festivals Of Indian Tribes /Dr.Rohin .D.Tribhuwan /Discovery Publishing House 2003

2-Festivals Of India /Komal Mehra /Learners Press Private Limited 2001

3-Religious Celebrations :An Encyclopedia Of Holidays , Festivals ,Solman ,Observances And Spiritual Commemorations /JGordon Melton Editor /ABC-CLIO-LLC 2011